ADBL

कृषि विकास बैंक लिमिटेड (ADBL) को परिचय र पृष्ठभूमि

कृषि विकास बैंक लिमिटेड (ADBL) नेपालको सबैभन्दा ठूलो र पुरानो वित्तीय संस्थाहरू मध्ये एक हो, जसले विशेष गरी ग्रामीण विकास र कृषि क्षेत्रलाई लक्षित गरी काम गर्दछ। सन् १९६८ (विसं २०२४ माघ ७) मा नेपाल कृषि विकास बैंक ऐन, २०१९ अन्तर्गत कृषि विकास बैंकको रूपमा स्थापना भएको यो संस्था, सन् २००५ (विसं २०६२ जेठ ३१) मा कम्पनी ऐन अन्तर्गत कृषि विकास बैंक लिमिटेडको रूपमा रूपान्तरित भएको हो। नेपाल राष्ट्र बैंकद्वारा 'क' वर्गको इजाजतपत्र प्राप्त बैंकको रूपमा, ADBL ले आफ्नो मूल ग्रामीण कर्जाको जनादेशलाई आधुनिक वाणिज्य बैंकिङ सेवाहरूसँग जोडेर अगाडि बढिरहेको छ।

यस बैंकको स्वामित्व संरचनामा नेपाल सरकारको ५१% र सर्वसाधारण (मुख्यतः ग्राहक तथा कर्मचारीहरू) को ४९% शेयर रहेको छ। यसले बैंकको सार्वजनिक सेवा उन्मुख चरित्रलाई झल्काउँछ। ADBL को मुख्य व्यवसायिक मोडेल कृषि र सम्बन्धित क्षेत्रहरूमा संस्थागत कर्जा उपलब्ध गराउनु हो, जसले नेपालको कुल ग्रामीण वित्तीय लगानीको लगभग ६७% ओगट्छ। यसका साथै, बैंकले खुद्रा र कर्पोरेट ग्राहकहरूलाई पनि पूर्ण वाणिज्य बैंकिङ उत्पादनहरू प्रदान गर्दछ। यसको देशव्यापी ३०० भन्दा बढी शाखाहरूको सञ्जालले नेपालका सातै प्रदेशका ग्रामीण र सहरी दुवै क्षेत्रमा वित्तीय पहुँच पुर्याएको छ, जसले साना किसानदेखि ठूला उद्योगीसम्म सबैलाई समेटेको छ।

ADBL का कर्जा उत्पादनहरू, ब्याज दर र सेवा शुल्क

कृषि विकास बैंक लिमिटेडले ग्राहकका विभिन्न आवश्यकताहरू पूरा गर्न ४० भन्दा बढी कर्जा योजनाहरू प्रदान गर्दछ। यी योजनाहरू कृषि, लघु तथा मझौला उद्यम (MSME), व्यक्तिगत र कर्पोरेट खण्डहरूमा विभाजित छन्।

कर्जा उत्पादनहरू

• कृषि तथा लघु, घरेलु तथा साना उद्यम (MSME) कर्जा: सरल कृषि कर्जा, पशुपालन कर्जा, मत्स्यपालन कर्जा, कृषि औजार कर्जा, चिस्यान केन्द्र (Cold Storage) कर्जा, VITA कर्जा जस्ता योजनाहरू समावेश छन्। यी कर्जा योजनाहरूले ग्रामीण अर्थतन्त्रलाई बढावा दिन र साना उद्यमीहरूलाई सहयोग पुर्याउने लक्ष्य राखेका छन्। यी अन्तर्गत न्यूनतम १ लाख रुपैयाँदेखि २० लाख रुपैयाँसम्म (परियोजना अनुसार) कर्जा प्रदान गरिन्छ।
• व्यवसाय तथा कर्पोरेट कर्जा: उद्योग कर्जा, सेवा कर्जा, कन्सोर्टियम कर्जा, थोक कर्जा जस्ता ठूला व्यवसाय र उद्योगहरूलाई लक्षित गरिएका योजनाहरू छन्।
• उपभोक्ता कर्जा: घर कर्जा (२०० लाख रुपैयाँसम्म), सवारी साधन कर्जा, शैक्षिक कर्जा (कुल लागतको ८०% सम्म, सामान्यतया ५ लाखदेखि २० लाख रुपैयाँसम्म), सुनचाँदी धितो कर्जा (धितोको ६०% सम्म), जग्गा खरिद कर्जा, कर्मचारी सेवा कर्जा, ओभरड्राफ्ट जस्ता व्यक्तिगत आवश्यकताका लागि विभिन्न कर्जा योजनाहरू उपलब्ध छन्।
• विशेषज्ञ कर्जा: जलविद्युत परियोजना कर्जा, पर्यटन सेवा कर्जा, वैदेशिक रोजगारी कर्जा र विभिन्न प्रादेशिक अनुदान योजना अन्तर्गतका कर्जा पनि बैंकले प्रदान गर्दछ।

ब्याज दर र कर्जा अवधि

ADBL को ब्याज दर त्रैमासिक रूपमा बैंकको आधार दर (हाल औसत ५.५३%–८.३८%) मा आधारित भएर निर्धारण हुन्छ, जसमा उत्पादन-विशेष प्रिमियम (थप शुल्क) जोडिएको हुन्छ।

• कृषि उत्पादन, पशुपालन, मत्स्यपालन: आधार दर + २% सम्म।
• घर कर्जा (५ वर्षसम्म): आधार दर + २% सम्म (लगभग १०.१५% स्थिर)।
• सवारी साधन, शिक्षा, हायर पर्चेज: आधार दर + २.५%–३% सम्म (लगभग १०.६५%)।
• सुनचाँदी कर्जा: आधार दर + ४% सम्म।
• ओभरड्राफ्ट: आधार दर + ५% सम्म।
• कन्सोर्टियम, ब्रिज ग्याप कर्जा: सम्झौता अनुसार।

कर्जाको अवधि पनि कर्जाको प्रकार अनुसार फरक हुन्छ:

• छोटो अवधिको कृषि कर्जा: १ वर्ष वा सोभन्दा कम, नवीकरण गर्न सकिने।
• कार्यशील पुँजी कर्जा (कर्पोरेट/MSME): १ वर्ष वा सोभन्दा कम।
• म्यादी कर्जा (उद्योग, घर): ३ देखि १५ वर्षसम्म, सेक्टर अनुसार मोरेटोरियम (भुक्तानी स्थगन) सहित।
• मासिक किस्ता (EMI) उत्पादनहरूमा निश्चित ब्याज दरका साथ मासिक किस्तामा भुक्तानी तालिका हुन्छ।

शुल्क र अन्य खर्चहरू

• प्रशोधन शुल्क: वितरित रकमको ०.५% देखि १.५% सम्म लाग्छ।
• ढिलो भुक्तानी शुल्क: बाँकी बक्यौता रकममा मासिक १% देखि २% सम्म लाग्न सक्छ।
• अग्रिम भुक्तानी शुल्क: निश्चित ब्याज दर भएका कर्जाका लागि विशेष शर्तहरूमा छुट हुन सक्छ।

धितो आवश्यकता

• कृषि कर्जा: सामूहिक जमानी वा जग्गा धितो।
• घर/जग्गा खरिद: सम्पत्ति धितो।
• सुनचाँदी: गरगहना धितो, जसको मूल्याङ्कनको ६०% सम्म कर्जा प्रदान गरिन्छ।
• कर्पोरेट/उद्योग: परियोजनाका सम्पत्तिहरू, जग्गा, व्यक्तिगत जमानी।

आवेदन प्रक्रिया, मोबाइल एप र डिजिटल सेवाहरू

ADBL ले ग्राहकहरूलाई कर्जाका लागि आवेदन दिनका लागि विभिन्न माध्यमहरू उपलब्ध गराएको छ, जसले सुविधा र पहुँच दुवैलाई सहज बनाउँछ। ग्राहकहरूले बैंकको ३०० भन्दा बढी शाखाहरूमा भौतिक रूपमा उपस्थित भएर, बैंकको वेबसाइट onlineaccount.adbl.gov.np मार्फत वा ADBL Smart मोबाइल एप प्रयोग गरेर आवेदन दिन सक्छन्।

आवेदन प्रक्रिया

कर्जा आवेदन प्रक्रियाका लागि ग्राहक पहिचान (KYC) कागजातहरू अनिवार्य हुन्छन्। यसमा नेपाली नागरिकता वा राष्ट्रिय परिचयपत्र, फोटो, ठेगाना प्रमाणित गर्ने कागजात र व्यवसायका लागि व्यवसाय दर्ता कागजातहरू आवश्यक पर्छन्। बैंकले आन्तरिक स्कोरकार्ड प्रणाली, वित्तीय विवरण, क्रेडिट ब्युरोको तथ्याङ्क र फिल्ड मूल्याङ्कनको संयोजन प्रयोग गरी कर्जा मूल्याङ्कन गर्छ। कर्जा स्वीकृत भएपछि, रकम नेपाली बैंक खाता, मोबाइल वालेट (जस्तै: eSewa) वा नगद मार्फत वितरण गरिन्छ। कर्जा सङ्कलनका लागि स्थायी निर्देशन (Standing Instructions), मोबाइल बैंकिङबाट मासिक किस्ता (EMI) कटौती र फिल्ड रिकभरी टोलीहरू परिचालन गरिन्छन्।

मोबाइल एपका विशेषताहरू र प्रयोगकर्ता अनुभव

ADBL ले आफ्ना ग्राहकहरूका लागि "ADBL Smart" र "ADBL Smart Plus" नामक मोबाइल बैंकिङ एपहरू उपलब्ध गराएको छ। यी एपहरू iOS र एन्ड्रोइड दुवै प्लेटफर्ममा उपलब्ध छन् र १००००० भन्दा बढी पटक डाउनलोड भइसकेका छन्।

मोबाइल एपका मुख्य विशेषताहरू:

• खाताको ब्यालेन्स जाँच।
• फण्ड ट्रान्सफर (एक खाताबाट अर्कोमा पैसा पठाउने)।
• कर्जाको स्थिति ट्र्याकिङ।
• विभिन्न बिल भुक्तानी (विद्युत, खानेपानी, टेलिफोन, इन्टरनेट)।
• QR भुक्तानी।
• ई-स्टेटमेन्ट (खाता विवरण) उत्पन्न गर्ने।

गुगल प्ले स्टोरमा एपको मूल्याङ्कन २.९ तारा (२.१३ हजार समीक्षामा आधारित) रहेको छ, जसले एप प्रयोग गर्न सजिलो भएको तर कहिलेकाहीँ सर्भर डाउन हुने वा ढिलो चल्ने समस्या रहेको देखाउँछ। एप्पल एप स्टोरमा भने यसले ४ ताराभन्दा बढी मूल्याङ्कन प्राप्त गरेको छ, जसमा सुविधाहरूको प्रशंसा गरिएको छ तर छिटो ग्राहक समर्थनको माग गरिएको छ। ग्राहकहरूले सामान्यतया सक्रियताका लागि शाखामा भीडभाड हुने, मोबाइल एपमा कहिलेकाहीँ ढिलाइ हुने र विशेष गरी व्यस्त सिजनमा म्यानुअल कर्जा प्रक्रियामा ढिलाइ हुने गुनासो गर्छन्। यद्यपि, बैंकले डिजिटल सेवाहरूलाई अझ सुदृढ पार्न र पेपरलेस शाखाहरूको अवधारणा विकास गर्न निरन्तर काम गरिरहेको छ।

नियामक स्थिति, बजार प्रतिस्पर्धा र ग्राहक समीक्षा

ADBL नेपालको वित्तीय बजारमा एक महत्त्वपूर्ण स्थान राख्छ। यसको नियामक स्थिति, प्रतिस्पर्धीहरूसँगको सम्बन्ध र ग्राहक अनुभवले यसको बजार प्रभावकारिता निर्धारण गर्दछ।

नियामक स्थिति र इजाजतपत्र

कृषि विकास बैंक लिमिटेड नेपाल राष्ट्र बैंकद्वारा इजाजतपत्र प्राप्त 'क' वर्गको संस्था हो। यसले बैंक तथा वित्तीय संस्था ऐन (BAFIA) अन्तर्गत रहेर काम गर्दछ। बैंक राष्ट्र बैंकको पूँजी पर्याप्तता, तरलता, विवेकपूर्ण मापदण्डहरू, सम्पत्ति शुद्धीकरण निवारण र सूचना प्रविधि सुरक्षा सम्बन्धी नियमहरूको कडा निगरानीमा रहन्छ। बैंकले ब्याज दर र शुल्कहरूको पारदर्शी खुलासा गरी उपभोक्ता संरक्षणमा पनि ध्यान दिन्छ। ग्राहकका गुनासोहरू सम्बोधन गर्न बैंकमा उजुरी सुन्ने अधिकारी (Ombudsman) र शाखा स्तरका समितिहरू रहेका छन्। हालसम्म, बैंकले कुनै ठूलो नियामक कारबाही वा जरिवाना भोगेको सार्वजनिक रूपमा जानकारी छैन।

बजार स्थिति र प्रतिस्पर्धीहरू

नेपालको बैंकिङ क्षेत्रमा नबिल बैंक, नेपाल एसबीआई बैंक, राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक र विभिन्न विकास बैंकहरू ADBL का प्रमुख प्रतिस्पर्धी हुन्। ADBL ले ग्रामीण क्षेत्रमा विशेष ध्यान दिएर र प्रादेशिक अनुदान योजनाहरूसँगको सहकार्य मार्फत आफूलाई अलग राखेको छ। नेपालको कुल बैंकिङ क्षेत्रको कृषि कर्जाको लगभग २०% हिस्सा ADBL को रहेको अनुमान छ, जसले यसको कृषि क्षेत्रमा रहेको प्रभुत्वलाई देखाउँछ। बैंकले डिजिटलकरण, कागजविहीन शाखाहरूको विकास र मोबाइल बैंकिङ सेवाहरूलाई सुदृढ पार्ने जस्ता विस्तार योजनाहरूमा जोड दिएको छ। IFAD जस्ता अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूसँगको साझेदारीले VITA मूल्य-श्रृंखला कर्जा जस्ता नयाँ उत्पादनहरू ल्याउन मद्दत गरेको छ।

ग्राहक समीक्षा र गुनासो

सामान्यतया, ग्राहकहरूले ADBL लाई ग्रामीण क्षेत्रमा वित्तीय पहुँच पुर्याउन र कृषि क्षेत्रलाई सहयोग गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेकोमा सकारात्मक रूपमा हेर्छन्। धेरै साना किसानहरू र उद्यमीहरूले ADBL को सहयोगमा आफ्नो व्यवसाय विस्तार गर्न सफल भएका उदाहरणहरू छन्। उदाहरणका लागि, तराईका कुखुरा पालन सहकारीहरूले पशुपालन कर्जामार्फत आफ्नो व्यवसाय बढाएका छन् भने, पोखराका लघु तथा मझौला उद्यमीहरूले चिस्यान केन्द्र विस्तारका लागि कर्जा प्राप्त गरेका छन्। यद्यपि, केही ग्राहकहरूले शाखामा भीडभाड, मोबाइल एपमा कहिलेकाहीँको प्राविधिक समस्या र व्यस्त सिजनमा कर्जा प्रक्रियामा ढिलाइ जस्ता चुनौतीहरू पनि अनुभव गरेको बताउँछन्। बैंकले यी गुनासोहरूलाई सम्बोधन गर्दै सेवा सुधारमा केन्द्रित रहेको देखिन्छ।

सम्भावित ऋणीहरूका लागि व्यावहारिक सल्लाह

ADBL बाट कर्जा लिने विचार गरिरहनुभएका सम्भावित ऋणीहरूका लागि केही महत्त्वपूर्ण सल्लाहहरू यहाँ प्रस्तुत गरिएका छन्:

• कर्जा योजनाको गहन अध्ययन: ADBL ले विभिन्न प्रकारका कर्जा योजनाहरू प्रदान गर्ने भएकाले, आफ्नो आवश्यकता र उद्देश्यका लागि सबैभन्दा उपयुक्त कर्जा योजना कुन हो भनी राम्रोसँग अध्ययन गर्नुहोस्। ब्याज दर, अवधि र धितो आवश्यकताहरू प्रत्येक योजनामा फरक हुन सक्छन्।
• ब्याज दर र शुल्कहरूको तुलना: कर्जा आवेदन गर्नुअघि, ADBL का विभिन्न कर्जा योजनाहरूको ब्याज दर र अन्य शुल्कहरू (प्रशोधन शुल्क, ढिलो भुक्तानी शुल्क आदि) बारे पूर्ण जानकारी लिनुहोस्। आवश्यकता परेमा अन्य बैंक तथा वित्तीय संस्थाका समान कर्जा योजनाहरूसँग तुलना गर्नुहोस्।
• आवश्यक कागजातको तयारी: कर्जा आवेदन प्रक्रियालाई छिटो बनाउनका लागि आवश्यक पर्ने सबै कागजातहरू (नागरिकता, फोटो, ठेगाना प्रमाण, व्यवसाय दर्ता, वित्तीय विवरण आदि) पहिले नै तयार राख्नुहोस्। ग्राहक पहिचान (KYC) प्रक्रियामा कुनै कमी नहोस् भन्ने कुरामा ध्यान दिनुहोस्।
• मोबाइल एपको प्रयोग: ADBL Smart मोबाइल एपले कर्जाको स्थिति ट्र्याक गर्न, बिल भुक्तानी गर्न र खाता व्यवस्थापन गर्न सहज बनाउँछ। यसका विशेषताहरूका बारेमा जानकार रहनुहोस् र यसको अधिकतम प्रयोग गर्नुहोस्। एपमा कहिलेकाहीँ आउने प्राविधिक समस्याका लागि धैर्यवान रहनुहोस् र वैकल्पिक माध्यमको प्रयोग गर्न तयार रहनुहोस्।
• वित्तीय अनुशासन: कर्जा प्राप्त गरेपछि मासिक किस्ता (EMI) वा अन्य भुक्तानीहरू समयमै गर्नुहोस्। ढिलो भुक्तानीले थप शुल्क र क्रेडिट स्कोरमा नकारात्मक असर पार्न सक्छ। अग्रिम भुक्तानीका लागि बैंकको नीति बुझ्नुहोस्।
• बैंक शाखासँगको सम्बन्ध: बैंकका कर्मचारीहरूसँग राम्रो सम्बन्ध स्थापित गर्नुहोस्। कुनै पनि प्रश्न वा समस्याका लागि सिधै शाखामा सम्पर्क गर्न नहिचकिचाउनुहोस्। विशेष गरी जटिल कर्जा योजनाहरूका लागि शाखामा गएर विस्तृत जानकारी लिनु राम्रो हुन्छ।
• जोखिम मूल्याङ्कन: कर्जा लिनुअघि आफ्नो वित्तीय अवस्था र भुक्तानी क्षमताको यथार्थपरक मूल्याङ्कन गर्नुहोस्। कुनै पनि कर्जा वित्तीय दायित्व हो, त्यसैले यसलाई गम्भीरताका साथ लिनुहोस्।

यी सल्लाहहरू पालना गर्दा ADBL बाट कर्जा लिने प्रक्रिया सहज र प्रभावकारी हुनेछ, जसले तपाईंका वित्तीय आवश्यकताहरू पूरा गर्न मद्दत गर्नेछ।